Diplomaasii Hammayyaawaa malee kan kijibaa fi kan dhoksaa Dhiisuun Dirqama!
=========
Walabummaaf falmachuun waan nu qaanessu ta’uu hin qabu. “Saba keenyaaf walabummaa barbaannaa, biyya keenya ijaarranna!” jedhanii himachuun dhugaa ofii himachuu, fedhii sabaa ibsachuu dha.
Kana himachuun kaayyoo qabsoo cimsuu dha. Kana dubbachuun arsaa wareegamtootaatif gatii maluuf kennuu dha. Mirga abbaa biyyummaa mirkaneeffachuuf kutannoo qabnu agarsiisuu dha. 
Namoonni kaayyoo kana jibban yoo jiraatan, isaan kun diinoota qabsoo Oromoo ta’uu malu. Yookin namoota  tokko tokko adeemsa keessa kaayyo irraa maqaan ta’uu malu. Warra kanaaf jennee kaayyoo hin dhokfannu.
Dhimma walabummaa sagalee ol kaasanii himachuun kaayyoo dhugoomsuu waan ta’eef “orma sodaachisa” jennee waan irraa qusannu miti.
Warri walabummaa keenya sodaatu yoo jiraate hojii diplomaasii fi advocacy jabaa hojjataniit sodaa’saanii iraa haqu (ykn ammo walabummaan keenya faayidaa fi dantaa isaaniitifis akka tolu itti agarsiisu) malee “waan kana dubbachuun diplomaasii nu jalaa balleessa” jechaa feedhii fi faayidaa saba keenyaa akka waan nama qaanessu tokkotti dhoksanii deemun nuun hin baasu.
Diplomaasiin kijibuu miti. Diplomaasiin dantaa ofii dantaa ollaa (ykn dantaa qaamota nu walin hariiroo tolfachuu fedhan) waliin wal simachiisuu dha.
Dantaa keenya dhoksinee dantaa isaanii tiksuuf waadaa seenun of-ganuu ta’a. Fedhii sabaa tiksuu dhiisnee yaada ormaatif qabsaa’uu ta’a. Kuni hin baasu.
Feedhii walabummaa yoo ibsine “warri ameerikaa ni baaraguu; biyyi haaraan akka uumamu ameerikaan hin feetu; kanaaf waayee walabummaa irraa dubbachhuun diplomaasii isaan wajjin qabnu nu jalaa balleessa” jechuun eenyun (saba keenya caalaa orma) akka sodaannu ifa godha.
Dhugaa dha, diplomaasiin bara qabsoo (kijiba ykn yaada ofii dhoksanii jaratti hasaasuu utu hin ta’in) hojii jabaa barbaada. Hojii jabaa akkasii hojjachuu dhaf ammoo damee dhimma alaa jabaa, imaammata biyya alaa kaayyoo irraa maddu fi ququllina yaadaa qabuutu barbaachisa. Wajira banatanii irratti hojachuutu barbaachisa. Diplomatoota beekkumsa, leenjii, fi muxanoo qaban horachuutu barbaachisa. Kana hundaaf, ijaarsa jabaa uummata sochoosee, mataa fi horii sabaa walitti qabee, itti bobba’u qabaachuun dirqama. 
Kana goodhuun keenyas haalan itti fufa. Diplomaasii kijibaa, diplomaasii hasaasuu, fi adeemsa dhoksaa dhiisuu qabna. Siyaasa biyyooleessaa dhiisnee siyaasa chirichaaroo goda keessaa gaggeessun hafu qaba. Ni hafas. 
Siyaasa, qabsoo,  fi diplomaasii saba guddaa kanaaf malu bocuun waan barri gaafatu dha.