❗️Кибералдаўшылықтың 3 түри ҳәм олардан сақланыў усыллары
1. Фишинг - алдаўлы хатлар, СМС ямаса линклер арқалы мағлыўмат урлаў
Алдаўшылық схемасы:
➖Сизге “банктен”, “почта хызметинен” ямаса “акциялар ойынынан” хат ямаса СМС келеди.
➖Онда линк болады: “Есабыңыз блокланды”, “Утып алдыңыз!”, “Асығың, картаңыз блокланады!”.
➖Линкке киргениңизде - ол рәсмий сайтқа уқсайды, бирақ жалған. Сиз киргизген логин/парол, карта мағлыўматлары - алдаўшылар қолына түседи.
Қандай сақланыў керек?
✅Ҳеш қашан белгисиз линклерге кирмең.
✅ Жеке мағлыўматларыңызды тек рәсмий сайтларға киритиң.
✅ 2 басқышлы авторизацияны қосың (2 FA)
2. Вишинг - телефонда алдаў (жалған қоңыраўлар)
Алдаўшылық схемасы:
➖Сизге “банк хызметкери” ретинде қоңыраў етеди.
➖“Картаңыз блокланды, төлеў бөлмады, кодты айтың, паролиңизди тексерамиз” дейди.
➖Сиз СМС кодты айтсаңыз ямаса карта мағлыўматын берсеңиз - пулыңыз шешип алынады.
Қандай сақланыў керек?
✅Ҳеш қашан ҳеш кимге СМС-код, карта номери, CVV, парол айтпаң.
✅ Банк хызметкери сизге биринши болып қоңыраў етпейди.
✅ Гүманлы қоңыраўларда байланысты үзиң ҳәм өзиңиз банкке қоңыраў етиң.
3. Жалған қосымшалар ҳәм ботлар
Алдаўшылық схемасы:
➖Телеграм ямаса Google Play'да банк аты менен жалған қосымша пайда болады.
➖Ямаса Телеграм'да “пенсия алыў”, “кредит тексериў”, “жәрдем алыў” ботлары тарқатылады.
➖Сиз онда жеке мағлыўматларыңызды киритесиз - олар алдаўшыларға түседи.
Қандай сақланыў керек?
✅Қосымшаны тек рухсат берилген дерек - Play Market ямаса App Store'дағы ислеп шығыўшы атына қарап жүклеп алың.
✅Телеграм боттан пайдаланып атырғанда - тастыйықланған, рәсмий деректи тексериң.
✅ Антивирус ҳәм қосымшаларды сканерлейтуғын программаларды жағып қойың.
👉 @NE_JANALIQ — Ең соңғы жаңалықлар!