Павел Латушка на форуме «Варшаўскі дыялог за дэмакратыю»: «Лукашэнка ўжо ў Еўропе. Нельга дапусціць паўтарэння памылак»
Намеснік кіраўніцы Аб’яднанага Пераходнага Кабінета, кіраўнік НАУ Павел Латушка выступіў на міжнародным форуме «Варшаўскі дыялог за дэмакратыю», прысвечаным тэме «Дэмакратыя і міжнародная бяспека: Абаронцы правоў чалавека на перадавой свабоды».
Факты рэпрэсій і маштаб трагедыі
Павел Латушка пачаў з канкрэтных лічбаў: з пачатку прэзідэнцкай кампаніі 2020 года палітвязнямі ў Беларусі былі прызнаныя 4278 чалавек. Сёння ў месцах зняволення знаходзяцца больш за 1250 палітвязняў. Але эксперты лічаць, што рэальная колькасць можа быць у два-тры разы вышэйшая.
Рэпрэсіі закранулі дзясяткі тысяч беларусаў: не менш за 100 тысяч беларусаў прайшлі праз розныя формы палітычных рэпрэсій. Каля 600 тысяч чалавек былі вымушаныя пакінуць краіну — гэта 6,4% насельніцтва Беларусі.
Рэжым узмацняе тэрор і мілітарызацыю
Намеснік кіраўніцы АПКБ адзначыў, што рэпрэсіі не спыняюцца, а ўзмацняюцца: толькі з моманту апошняга вызвалення 39 палітвязняў 11 верасня зафіксавана 345 новых крымінальных палітычных пераследаў і прызнана 158 новых палітвязняў — у чатыры разы больш, чым было вызвалена.
Павел Латушка прывёў паказальны факт з бюджэту Беларусі: у бюджэце на 2026 год выдаткі на сілавыя структуры і суды вырастуць на 25% і складуць амаль 2 мільярды еўра. Пры гэтым сам бюджэт плануецца з дэфіцытам. Гэта сведчыць, што рэжым плануе працягнуць рэпрэсіі, якія становяцца сістэмаўтваральным фундаментам рэжыму Лукашэнкі.
Трансгранічныя рэпрэсіі і пагроза для Еўропы
Палітык падкрэсліў, што рэпрэсіі выйшлі за межы Беларусі: толькі з пачатку гэтага года ўзбуджана не менш за 970 крымінальных спраў супраць беларусаў за мяжой, у асноўным у Польшчы і Літве. Масава выкарыстоўваюцца завочныя прысуды, канфіскацыя маёмасці і пагрозы расправы.
У якасці прыкладу экстэрытарыяльных дзеянняў Павел Латушка прывёў прызнанне Кабінета «тэрарыстычнай арганізацыяй».
Стратэгія: ліквідаваць першапрычыну
Павел Латушка прадставіў ключавыя напрамкі працы НАУ:
– падрыхтоўка прававых ініцыятыў для прыцягнення вінаватых да адказнасці;
– санкцыйная палітыка (нацыянальныя і наднацыянальныя, эканамічныя і персанальныя санкцыі);
– камунікацыі ў МУС у Гаазе па пытаннях незаконнай дэпартацыі ўкраінскіх дзяцей;
— ініцыяванне пры падтрымцы НАУ зваротаў у МУС па фактах злачынстваў супраць беларусаў;
– санкцыйныя пакеты ЕС, ЗША, Канады, Вялікабрытаніі (у санкцыйныя спісы ўключаны сотні прадпрыемстваў, асобныя сектары эканомікі, а таксама больш за 400 асобаў рэжыму).
Адказваючы на пытанне, што можна зрабіць для падтрымання дэмакратычных памкненняў беларусаў, Павел Латушка асабліва падкрэсліў пытанні адказнасці, бо без выкарыстання міжнароднага права, прававых інструментаў партнёрамі ў ЕС беларусы губляюць веру ў дэмакратыю і эфектыўнасць міжнародных інстытутаў.
Намеснік кіраўніцы АПК адзначыў, што сёння складваецца сітуацыя назапашанага эфекту санкцый, патэнцыял якіх павінен быць скарыстаны для прымушэння рэжыму для змен унутранай рэпрэсіўнай і знешняй агрэсіўнай палітыкі.
Павел Латушка прывёў прыклад эфектыўнасці прававых дзеянняў у міжнародным рэчышчы: падача камунікацый у МУС пра незаконнае перамяшчэнне ўкраінскіх дзяцей у Беларусь і іх індактрынацыю фактычна спыніла гэтыя дзеянні рэжыму.
Заклік да партнёраў
Звяртаючыся да партнёраў, Павел Латушка адзначыў, што рэжым хоча зняцця санкцый без рэальных зменаў у палітыцы, ажыццявіўшы толькі касметычныя крокі. Нельга дапусціць памылак мінулых гадоў. Ціск павінен захоўвацца да рэальных крокаў: спынення рэпрэсій і пачатку нацыянальнага дыялогу ў фармаце Круглага стала.
Намеснік кіраўніцы АПКБ падкрэсліў, што у дэмакратычных сіл ёсць палітычныя інстытуты, прызнанне і падтрымка партнёраў, у партнёраў ёсць інструмент — санкцыі. Іх частковае зняцце магчыма толькі пры ўмове рэальнага дыялогу і палітычных зменаў.
Панэль у рамках Форума «Варшаўскі дыялог за дэмакратыю», на якой выступіў Павел Латушка, была арганізавана Цэнтрам міжнародных адносінаў пры падтрымцы МЗС Польшчы.
@CabinetBelarus