ABŞ-Azərbaycan münasibətləri: İmkanlar və risklər
Azərbaycan-ABŞ münasibətlərinin tarixi öz daxili dinamikası ilə inkişaf edib. Müxtəlif dövrlərdə enerji, təhlükəsizlik və terrorla mübarizə, investisiyalar, Rusiya ilə regional rəqabət, NATO-nun Əfqanıstandakı əməliyyatı, Azərbaycanın İranla yaxınlığı, ABŞ-nin ATƏT-in Minsk Qrupunda iştirakı kimi məsələlər Vaşinqtonun Azərbaycana münasibətində prioritetlərə çevrilib.
Trampın prezident seçilməsi ABŞ-Azərbaycan münasibətlərində yeni, daha praqmatik və nəticəyönümlü mərhələ açıb. Belə ki, Tramp administrasiyası ardıcıl olaraq dialoqa açıqlıq, strateji aydınlıq, qarşılıqlı maraq və hörmət əsasında Azərbaycanla əlaqə yaratmaq istəyini nümayiş etdirib.
Halbuki, bunun əksinə olaraq, öncəki Bayden administrasiyası ilə münasibətlər Azərbaycan üçün xüsusilə çətin olub. Eyni səhvlərin təkrarlanmaması üçün bu çətinliklərin və o dövrdə ABŞ siyasətinin uğursuzluqlarının səbəblərini araşdırmaq vacibdir.
Prezident Baydenin 2021-ci ildən başlayaraq bütün səlahiyyət müddəti müharibədən sonrakı dövrə təsadüf edib, lakin Vaşinqton ardıcıl və aydın siyasət xətti təklif etməyib. Aktiv və balanslaşdırılmış yanaşma əvəzinə, Prezident Bayden bu dosyeni demək olar ki, tamamilə dövlət katibi Blinkenə həvalə edib. Blinkenin bu istiqamətdəki fəaliyyəti isə effektiv olmadı və heç bir əhəmiyyətli nəticə verməyib.
Dövlət katibi Blinkenin erməni mərkəzli yanaşması və prezident Baydenin Azərbaycanın haqlı gözləntilərini anlamaması Bakı ilə Vaşinqton arasında münasibətlərdə böhrana səbəb olub. Blinkenin manipulyasiya və qərəzli davranışı prosesə xələl gətirib və ikitərəfli əlaqələri daha da gərginləşdirib.
Bayden-Blinken dövründə Ermənistanın Rusiyadan asılılığı azalmaq əvəzinə daha da artıb. Əslində, Ermənistanda ictimai əhval-ruhiyyənin yönümünü Rusiyadan Qərbə çevirmək üçün Azərbaycan ABŞ-dən daha çox iş görüb.
Regionda Rusiyanın mövcudluğunun azalması məhz Azərbaycanın hərəkətləri nəticəsində mümkün olub. Qərb, yəni ABŞ və Avropa İttifaqı bu hadisələrdə heç bir rol oynamayib.
Trampın prezident seçilməsi, daha doğrusu, Prezident İlham Əliyevin qeyd etdiyi kimi, Kamala Harrisin məğlubiyyəti Paşinyan hökumətinin mövqeyinə ciddi təsir göstərib. 2025-ci ilin yazından etibarən Ermənistanın sülh müqaviləsinə yanaşması daha konstruktiv və praqmatik xarakter alıb. Bu, Əbu- Dabidə razılaşdırılan və avqustun 8-də ABŞ Prezidenti Trampın iştirakı ilə Vaşinqtonda rəsmiləşdirilən sülh prosesində irəliləyiş üçün yol açıb.
Sülh gündəliyi ABŞ-Azərbaycan münasibətlərinə də müsbət təsir göstərib.
Burada suallar yarana bilər ki, ABŞ-yə Azərbaycanla strateji münasibətlər nəyə görə lazımdır? Bəs Azərbaycanın ABŞ ilə strateji münasibətlərdə hansı maraqları var? Həmçinin, Azərbaycan və ABŞ arasında strateji tərəfdaşlığın formalaşması prosesində yarana biləcək risklər hansılardır?
Bu barədə daha ətrfalı linkdə: https://cssc.az/az/view/2/71/