@eventhorizon1

از کتاب "روایت و کنش جمعی"

@eventhorizon1

زندگی پنهان ذهن

@eventhorizon1

زندگي پنهان ذهن

1)
"زندگي پنهان ذهن: چگونه مغز ما مي‌انديشد، احساس مي‌كند و تصميم مي‌گيرد" (The Secret Life of the Mind: How Our Brain Thinks, Feels and Decides) كتابي است نوشتۀ دانشمند اصالتاً آرژانتينيِ علوم اعصاب، "ماريانو سيگمان" (Mariano Sigman)، كه ابتدا در سال 2014 ميلادي با عنوان "La vida secreta de la mente" به زبان اسپانيايي نگاشته و سپس در سال 2017 ميلادي به انگليسي برگردانده شده است. اين كتاب در سال ۱۳۹۸ توسط "ماندانا فرهاديان" به فارسي ترجمه و در انتشارات "فرهنگ نشر نو" منتشرشده و تا سال ۱۴۰۲ به چاپ هشتم رسيده است. "سيگمان" در اين كتاب تلاش دارد با زباني ساده و با استناد به دستاوردهاي علوم اعصاب، حقايقي شگفت و نوين از سامانه عصبي انسان و كاركردهاي آن را ارائه دهد.

2)
"سيگمان" كه رشته تحصيلي اصلي‌اش "فيزيك" است، از منشأ تفكر آغاز مي‌كند و خواننده را به كاوش در سرزمين‌هاي اعجاب‌انگيز كودكي يعني زماني كه مغزِ در حال شكل‌گيري، سعي در كشف خود و جهان دارد، مي‌برد. او با استفاده از دستاوردهاي علوم اعصاب برخي از ايده‌هاي فلسفي كهن در مورد ساختار ذهن انسان را نقد مي‌كند و الزامِ روي آوردن به نگرشي جديد را مطرح مي‌سازد. در كتاب بحث‌هايي مانند يادگيري زبان، توانايي‌هاي شناختي دوزبانه‌ها، تناظر بين ادراك و عمل، شكل‌گيري مفاهيم اخلاقي و مطالبي ازاین‌دست، از زاويه علوم اعصاب بررسي مي‌شوند و بر اساس آن‌ها فرضيۀ برخي از تجربه‌گرايان عصر روشنگري مبني بر تلقي ذهن انسان تازه متولد به‌مثابه "لوح سفيد"، مردود اعلام مي‌شود.

3)
"سيگمان" مباحث جالبي مانند هويت و آگاهي را در سه فصل از كتاب خود به بحث مي‌گذارد و بيشتر با اتكا به آزمايش‌هاي تجربي (و نه نظريه‌هاي فلسفي) اين دو مفهوم را مي‌كاود. بحث‌هايي مانند مطالعه عصب‌پايه در حيطه خودآگاه و ناخودآگاه، آگاهي به خويشتن، رؤیا و خيال، اثرات مخدرها و همچنين راهكارهاي جالبي كه بر اساس اين مطالعات به‌منظور بهره‌گيري از مزايا و دوري از معايب فعاليت‌هاي متناظر مغزي و عصبي در هرکدام از اين حالات مي‌توان ارائه داد، با زبان ساده و شيواي نويسنده و البته هنر مترجم فارسي به‌گونه‌اي بیان‌شده‌اند كه خواننده را غرق در خواندن كتاب مي‌كند.

4)
فصل‌هاي پاياني كتاب به مفاهيم دگرگوني سامانه عصبي، آموزش، يادگيري و تدريس اختصاص دارند و رويكردهاي متوالي و موازي مغز در آموختن و تثبيت آموخته‌ها را شرح مي‌دهند. نويسنده در تحليلي جالب، تدريس در مفهوم كليِ آن را ويژگي جالبي مي‌داند كه انسان از بدو تولد دارا است. هر نوزاد و كودكي هم‌زمان با يادگيري به ‌نوعی تلاش براي به اشتراك‌گذاري اطلاعات نيز مشغول است و اين قابليت ضمن اينكه فرآيند يادگيري و آموختن را نيز بهينه مي‌سازد، نوعي سازوكار تكاملي كهن در جهت افزايش بقا هم هست. "سيگمان" در ايده‌اي جالب آموختن و يادگيري را نه‌فقط افزودن ساختارهايي جديد به مغز، بلكه به شكل هم‌زمان حذف ساختارهايي قديمي‌تر و نامناسب‌تر نيز مي‌داند. درمجموع اگرچه از زمان چاپ اين كتاب تاكنون دستاوردهاي جدید بسياري در حوزه مغز و سامانه عصبي حاصل‌شده، اما نثر شيوا و ساده كتاب به همراه رويكرد پايه‌اي آن، همچنان اين اثر را به‌عنوان كتابي قابل‌توجه و لذت‌بخش حفظ كرده است.

#علوم_شناختی
#علوم_اعصاب

@eventhorizon1

از کتاب "زندگی پنهان ذهن"

با یاد دادن است که یاد می‌گیریم.
سنکا

@eventhorizon1

لینک گروه هم‌خوانی کهکشان-بنیاد آسیموف:
https://t.me/Asimovsfoundation

@eventhorizon1

مهندسی بر پرده‌ی سینما
بخش نخست: پرومتئوس

نوشته: ناصر حافظی‌مطلق
مجله امواج برتر (نخستین ماهنامه تخصصی علوم مهندسی برق)

سال ۲۱، شماره ۱۱۰، فروردین و اردیبهشت ۱۴۰۳، صفحه ۵۵-۵۴.

#مهندسی_بر_پرده‌ی_سینما

@eventhorizon1

جهان چگونه مدرن شد؟

@eventhorizon1

جهان چگونه مدرن شد؟

1)
"پیچش: جهان چگونه مدرن شد؟" (The Swerve: How the World Became Modern) کتابی است نوشتۀ پژوهشگر آمریکایی حوزه تاریخ ادبیات، "استیون گرین‌بلت" (Stephen Greenblatt)، و شرحی است زیبا و فاخر و ادبی در مورد جستجوی ادیبانه "پوجّو براچّولینی" (Poggio Bracciolini) در سال 1417 میلادی در یافتن منظومه شعری "در مورد طبیعت چیزها" ( De Rerum Natura:Of the Nature of Things) نوشتۀ ادیب رومی، "تیتوس لوکرتیوس کاروس" (Titus Lucretius Carus)، در سدۀ اول پیش از میلاد مسیح. "پوجو" یک اومانیست رنسانسی و منشی سابق پاپ جان بیست‌وسوم (Antipope John XXIII) بود که پس از خلع پاپ از منصبش، در طی سفری ادیبانه به نسخه لاتین این کتاب دست‌یافت. این کتاب با عنوان "جهان چگونه مدرن شد؟" در سال ۱۳۹۷ توسط "مهدی نصراله‌زاده" ترجمه‌شده و در نشر "بیدگل" به چاپ رسیده است. خود منظومه شعری "در مورد طبیعت چیزها" نیز با عنوان "دربارۀ طبیعت" در سال ۱۳۹۰ توسط "میرجلال‌الدین کزازی" به فارسی برگردانده شده و در انتشارات "معین" منتشر گردیده است.

2)
"اپیکور" (Epicurus)، فیلسوف یونانی سدۀ چهارم پیش از میلاد، مدافع تجربه‌گرایی و پیرو اتمیسم "دموکریتوس" (Democritus) بود. فلسفه او بر اساس اعتقاد به وجود اجزای بنیادین مادی به نام اتم شکل‌گرفته بود که فناناپذیرند و هرچه در جهان هست از "پیچش" و حرکت اتم‌ها ساخته می‌شود. او معتقد بود هر موجودی پس از مرگ دوباره به اتم‌ها بازگردانده می‌شود و چیزی خارج از این چرخه وجود ندارد. بر همین اساس "اپیکور" در این جهان کاملاً مادی تلاش برای رهایی از درد و یافتن لذت را تجویز می‌کرد. این فلسفه ماهیتاً در تضاد با ایده‌گرایی فلسفه "افلاطون" (Plato) و "ارسطو" (Aristotle) بود و نوعی طبیعت‌گرایی مادی را تجویز می‌کرد. فیلسوفان اپیکوریِ بعد به‌ویژه در امپراتوری روم شرح و تفسیرهای بسیاری بر آراء "اپیکور" و پیروانش نوشتند که شوربختانه بسیاری از آن‌ها ازدست‌رفته است. یکی از این موارد منظومه شعری "در مورد طبیعت چیزها" است که به زبانی فاخر و شعرگونه اخلاق و فیزیک وصف‌شده در فلسفه "اپیکور" را شرح می‌دهد.

3)
کشیشان مسیحی به زعامت کلیسا آثار پیشامسیحی ناهم‌سو با اعتقادات خود را کفرآمیز می‌دانستند و دست به نابودی بسیاری از آن‌ها زدند. برخی از این آثار نیز به‌مرورزمان به فراموشی سپرده شدند. اما "پوجو" در ابتدای سدۀ پانزدهم میلادی خبر نداشت که در میان کتاب‌های عتیقه‌ای که در صومعه‌ای واقع در آلمان امروزی یافته، کتابی هست که نقشی اساسی در رنسانس (نوزایی) اروپا ایفا خواهد کرد. "در مورد طبیعت چیزها" اگرچه با ایده‌های اساسی مسیحیت مانند رستاخیز، رنج به‌مثابه عامل تهذیب، وجود ماهیات غیرمادی و ... در تضاد بود، اما زبان فاخر شعرگونه آن به زبان لاتین مسحورکنندگی والایی داشت که بسیاری از فلاسفه و دانشمندان اروپا را شیفته خود ساخت. اگرچه تقلیل دادن وقوع رنسانس به نقش یک کتاب کار معقولی نیست، اما نقش کتاب "در مورد طبیعت چیزها" در کنار سایر آثاری که خرد باستان را بازنمایی می‌کردند، در این فرآیند غیر قابل‌چشم‌پوشی است.

4)
امروزه آراء "اپیکور" و "اپیکوریان" کمی ساده‌انگارانه و بدوی به نظر می‌رسد، اما نوع نگاه تجربه‌گرایانه و طبیعت‌گرانۀ آن‌ها که در نقطه مقابل باورمندی بی‌چون‌وچرا و معنویت‌گرایی مسیحی قرار می‌گیرد راهگشای تفکر نوین فلسفی و علمی ویژه‌ای شد که در وقوع عصر نوزایی مؤثر بود. "لوکرتیوس" که شارح ادبی این آراء است و معاصر و دوست بزرگان جمهوری روم همچون "مارکوس تولیوس سیسرو" (Marcus Tullius Cicero) بود و کتاب گران‌قدرش توسط "پوجو" رستاخیزوار از نیستی به وجود بازگشت، همچنان در قالب شعر فاخرش زنده است و در شش سدۀ اخیر بسیاری از بزرگان علم و فلسفه را با این اثر ادبی مسحور کرده. "در مورد طبیعت چیزها" جدا از نوع تفکری که ارائه کرده، در زمرۀ میراث ارزشمند نوع بشر است.

@eventhorizon1

Papyrus and Paper

@eventhorizon1

@eventhorizon1

۷ درس کوتاه فیزیک

@eventhorizon1

۷ درس كوتاه فيزيك

1)
"۷ درس كوتاه فيزيك" (Seven Brief Lessons on Physics) كتابي است نوشته فيزيكدان ايتاليايي، "كارلو روولي" (Carlo Rovelli)، كه در سال 2014 ميلادي نگاشته شده است. اين كتاب توسط "قاسم كياني‌مقدم" و در سال ۱۳۹۵ ترجمه‌شده و در انتشارات "مازيار" به چاپ رسيده است. مترجمان و ناشران ديگري هم دست به ترجمه و چاپ اين كتاب زده‌اند. اين كتاب در حقيقت مجموعه مقاله‌هايي است كه نويسنده در ضميمه يكشنبه‌هاي يك روزنامه ايتاليايي (Il Sole 24 Ore) و باهدف آموزش ساده مباحث فيزيك جديد براي عموم نوشته است.

2)
نویسنده تمام تلاش خود را كرده است كه فقط به بيان محتواي مفهومي يافته‌هاي فيزيك نوين، آن‌هم به زباني بسيار ساده بپردازد و از پيچيدگي‌هاي رياضياتي و محاسباتي پرهيز كند. درس اول و دوم كتاب به "نسبيت" و "كوانتوم" اختصاص دارد. اين دو موضوع كه در ابتدای سده بيستم ميلادي انقلاب فيزيك جديد را رقم زدند، پس از گذشت يك سده هنوز شگفت‌انگيز و عجيب به نظر مي‌رسند. اما واقعيت اين است كه دنيا بر اساس ادراك محدود ما كار نمي‌كند و در پشت پردۀ تصوير تاري كه ما از هستي داريم، شگفتي‌هاي ناشناخته بسيار زيادي وجود دارند.

3)
"روولي" درس سوم و چهارم را به "معماري كيهان" و "ذرات" اختصاص داده: دنياي بزرگ‌ترين‌ها و ريزترين‌ها. گستره‌هايي كه هنوز دانش ما در درك كامل آن‌‎ها ناتوان است و دانشمندان فيزيك بي‌وقفه در تلاش براي يافتن توصيفي كامل‌تر از آن‌ها هستند. درس پنجم كتاب با عنوان "دانه‌هاي فضا" به فرضيه "گرانش كوانتومي" اختصاص‌یافته كه يكي از فرضيات موجود و البته نه قطعي براي متحد كردن گرانش نسبيتي و فيزيك كوانتوم و رسيدن به توصيفي يكپارچه براي تبيين فيزيكي هستي از ريزترين مقیاس‌ها تا بزرگ‌ترين آن‌ها است. از ديد "گرانش كوانتومي" بنياد هستي گسسته و دانه‌اي بوده و مفاهيم فضا و زمان صرفاً توهم‌هاي بزرگ‌مقياسي هستند كه اصالت بنیادین ندارند.

4)
"روولي" درس ششم را به "احتمال، زمان و گرماي سياهچاله‌ها" اختصاص داده و عنصر سوم "ترموديناميك" را هم به دوگانه "نسبيت گرانشي" و "فيزيك كوانتوم" مي‌افزايد. به تعبير "روولي" وجود گرما است كه سبب زاده شدن توهم زمان مي‌شود. او به شكل تمثيلي معتقد است اين سه عنصر سه زبان بيان فيزيك هستند و شبيه به "سنگ رشيد" (Rosetta Stone) بايد به يكديگر ترجمه شوند. رسالت فيزيكدانان امروزي يافتن ابزار ترجمه اين زبان‌ها به همديگر است. درس هفتم و آخر كتاب "در پايان: خودمان" نام دارد و اشاره‌اي است به نقش و جايگاه ما انسان‌ها در هستي كه در ميانۀ كوانتوم‌هاي ريز و ميدان‌هاي گرانشي عظیم قرارگرفته‌ایم. نگاه او به انسان در برهم‌كنش با هستي، زيبا است و ارزش خواندن دارد.

@eventhorizon1

واقعیت ناپیدا

@eventhorizon1