Телеграм канал «ELTUZ»

ШАРИАТЧИ ДЕПУТАТНИНГ ЖОЙИ ПАРЛАМЕНТДА ЭМАС Мурожаат келдики, нега депутат Одилжон Тожиевни танқид, ўзи оммага очиқ депутатлар бармоқ билан саноқли деб. Рассом Туз бу фикрга қўшилади ва қўшимча қиладики, шу очиқлари ҳам популизм сувига суғорилиб бойитилиб кейин очилади, омма зеҳнига мослашади, ўзининг асл муддаосини унутади. Аслида бу тортишувларга Твиттер ижтимоий тармоғида кўзим тушганди, парламентда мум тишлаган боладек ўтирадиган депутат Одилжон Тожиев иқлимшунос олим – Эркин Абдулаҳатовни рижол коммюнитиси билан бирга ўртага олиб, сава-сава қилаётган экан. Баҳоли қудрат депутатга илмий асоси ҳам тушунтирилди, мактаб программасини қайта ўқиш ҳам юклатилди, аммо депутат ҳеч бирини тан олмай, «ёмғир - Оллоҳ неъмати, Оллоҳ қачон истаса ёғар, бўлмаса йўқ деб тураверди». Бу баҳслар Фейсбук саҳифамга жойлангач, бир қанча зиёлилар бу депутат билан авваллари динчиликка мойил изоҳлари юзасидан баҳслашгани, саҳифаларида диний тарғибот кучли эканлигини айтиб қолдилар. Танганинг иккинчи томонига қарасак, уни жонкуяр, халқпарвар депутат дегувчилар ҳам бўлди, аммо ўз ваколатига доир саволлар бўлса, муҳтарам депутат у бадбахтни блоклар экан, аммо динга қарши бирор нарса ёзилса, сабоҳга қадар онлайн жиҳод қилишга шай турар экан. Энди бунинг нимаси ҳайратланарли? Ўзбекистонда ҳар 5 одам Одилжон каби диний тарғиботчи, шариат табиатли рижол дейишингиз мумкин, аммо улар Олий Мажлис депутати эмас. Жиддий айтадиган бўлсак, Одилжон барча саҳифаларида Олий мажлис депутати эканлигини катта қилиб ёзиб қўйган, яъни у давлат ҳокимияти вакили сифатида гапирмоқда ва фуқаролар унинг сўзларини бемалол расмий даражада қабул қилишга ҳақли. Давлат органлари ва мансабдор шахслар эса диний қарашларни тарғиб қилишга ҳақли эмас, ҳар қандай баёнот илмий далиллар, ҳуқуқ ва фактларга таяниши керак, диний талқинларга эмас. Иқлим, ёғингарчилик ва ҳатто ҳаво ифлосланиши ҳам илмий, сиёсий масала, диний баҳс мавзуси эмас. Илмни инкор этиш эса нотўғри қарорлар ва зарарли қонунлар қабул қилинишига олиб келади. Олий мажлис депутати «олимлар хато қилади, Аллоҳни айтгани бўлади» деган қарашни илгари суриб, фақатгина илм-фанни обрўсизлантиради. Эртага Одилжонга ўхшаш бир нечта шариатчи депутатлар қонун чиқаришда динни асосий далил сифатида ишлатади. Бу депутатлар билан парламент қанақасига дунёвийлик институти барпо этмоқчи? Изоҳларда ёзилганидек, Одилжоннинг жойи парламентда эмас, масжидда. Имомлик қилиб, бир масжидни гуллатса, муридларига ҳам, эътиқодига ҳам ва парламентга ҳам катта фойда кўрсатган бўлар эди, Иншаоллоҳ! 👉 ХАБАР БЕРМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ ЁКИ МУРОЖААТ ЙЎЛЛАМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ 💬Telegram |📱Facebook | 🐦Twitter |📱Instagram |📺YouTube

ИИВ АКАДЕМИЯСИДА ҚОНУН КИМ УЧУН ИШЛАЙДИ? СЎЗ ЭРКИНЛИГИГА БОСИМ, СОХТА УНВОН ВА ҚОНЛИ ЖАНЖАЛ Элтузнинг “ИИВ Академияси диний радикализм ботқоғида” сарлавҳали мақоласи эълон қилингач, ИИВ Академияси шахсий хавфсизлик бўлими ходимлари муаммони бартараф этиш ўрнига, мақола муаллифлари ёки Элтузга ахборот етказганларни аниқлаш ва жазолаш билан машғул бўлди. Академиядаги Элтуз манбаларига кўра, эҳтимолий “гумондорлар” рўйхати тузилган, ходимлар юзасидан зимдан текширувлар бошланган, бевосита ва билвосита босимлар кучайтирилган. Муаммони кўтарганларга қарши курашиш, Конституция ва қонунларга зид равишда ходимлар ҳақида асосга эга бўлмаган қораловчи маълумотлар тўплаш ИИВ Академияси раҳбарияти ҳамда шахсий хавфсизлик бўлимининг одатий иш услубига айланган. Коррупцияга қарши курашувчи бўлимнинг ўзи қонунни бузмоқдами? Гўёки коррупцияга қарши курашиш шахсий хавфсизлик бўлимининг асосий вазифаларидан бири. Аммо амалда унинг айрим ходимлари қонунларни ўз манфаати йўлида бузмоқда. Кичик, аммо очиқ мисол: Академия шахсий хавфсизлик бўлими масъул ходими Абдулла Жуманов яқинда юридик фанлар бўйича доцент илмий унвонини олган. Ваҳоланки, Ўзбекистон Республикаси Вазирлар Маҳкамаси ҳузуридаги Олий аттестация комиссияси раёсатининг 2016 йил 28 апрелдаги 224/8-сон қарорига мувофиқ, доцент унвони камида 5 йиллик илмий-педагогик стажга, жумладан 3 йиллик педагогик иш тажрибасига эга шахсларга берилиши керак. Абдулла Жумановда эса ҳатто 1 йиллик ҳам педагогик ёки илмий стаж мавжуд эмас. У педагогик фаолият билан бир кун ҳам шуғулланмаган. Шундай бўлса-да, ўз мавқеидан фойдаланиб, бевосита назоратида бўлган Академия орқали доцент дипломини қўлга киритган. Бу ҳолат коррупция аломатларисиз изоҳланиши қийин. Ваколатли органлар ушбу диплом қандай ва қай тартибда олинганини қонуний жиҳатдан ўрганиши лозим. Пичоқбозликка етиб борган бепарволик Академия курсантлари ўртасида ҳуқуқбузарликларнинг олдини олиш учун бевосита масъул бўлган шахсий хавфсизлик бўлими фаолияти ҳам жиддий баҳоланиши керак. Академияда таҳсил олаётган тожикистонлик ва қирғизистонлик курсантлар ўртасидаги доимий зиддиятларга узоқ вақт кўз юмилган. Оқибатда, 2025 йил 11 ноябрь куни бу низо пичоқбозликка айланди: бир нафар қирғизистонлик курсант икки нафар тожикистонлик курсантни пичоқлаб яраладилар. Марказий Осиё давлатлари раҳбарлари минтақавий интеграция ва тинчлик ҳақида гапираётган бир пайтда, ИИВ Академиясида миллатлараро жанжал пичоқбозликкача етиб боргани нафақат ҳуқуқий, балки сиёсий жиҳатдан ҳам жиддий баҳо талаб қилади. “Ҳизмат сафари” ниқоби остидаги мажбурий меҳнат Мажбурий меҳнатни тугатиш давлат сиёсатининг устувор йўналишларидан бири этиб белгиланганига қарамасдан, ИИВ Академиясида бу иллат ҳануз сақланиб қолмоқда. Кўплаб ходимлар йиллар давомида вилоятларга мажбурий хизмат сафарига юборилиб, оиласидан узоқда сарсон бўлиб юришга мажбур. Расман бу сафарлар “жиноятларнинг олдини олишга илмий-методик ёрдам бериш” билан изоҳланади. Аммо амалда ҳеч бир ҳудудда жиноятлар сони камайгани йўқ. Аксинча, Академиядан келган профессор-ўқитувчиларнинг овқати ва бошқа харажатлари ҳудудий ички ишлар органлари зиммасига юкланиб, коррупция учун замин яратмоқда. Жиноятларнинг олдини олишда Академия профессор-ўқитувчиларининг таъсири сезилмайди. Яхшиси, уларни оиласи бағрига қайтариш ва хизмат сафарлари учун миллиардлаб маблағларнинг беҳуда сарфланишига чек қўйиш керак. ИИВ Академияси раҳбарияти ва шахсий хавфсизлик бўлимига муаммони кўтарганларни қидириб, улардан қасос олиш ўрнига, ўз вазифалари билан шуғулланиши, қонунларга аввало ўзлари амал қилиши ва мавжуд аниқ муаммоларни ҳал этиш тавсия этилади. 👉 ХАБАР БЕРМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ ЁКИ МУРОЖААТ ЙЎЛЛАМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ 💬Telegram |📱Facebook | 🐦Twitter |📱Instagram |📺YouTube

⚡️⚡️⚡️“Ижтимоий ҳимоя миллий агентлигининг Наманган вилояти бошқармасида байрам муносабати билан ажратилган моддий рағбатлантириш пуллари бўйича юз бераётган ҳолатлардан жиддий хавотирдаман. Ходимларга эртага байрам пули тушиши, тушган маблағнинг эса қанча бўлишидан қатъи назар, 50 фоизи қайтариб олиниши айтилмоқда. Афсуски, бу ҳолат биринчи марта эмас — ўтган байрамларда ҳам шунга ўхшаш муаммолар бўлган. Агар байрам пули ходимлар учун ажратилган бўлса, уни мажбуран қайтариб олиш қайси қонун ёки тартибга асосланади?” 👉 ХАБАР БЕРМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ ЁКИ МУРОЖААТ ЙЎЛЛАМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ 💬Telegram |📱Facebook | 🐦Twitter |📱Instagram |📺YouTube

Исо ва Митра: қадимий эътиқодлар ўртасидаги ўхшашликлар Бугун - 24 декабрь куни дунё бўйлаб насронийлар Исо Мавлудини нишонлайди. Бу сана кўпчилик учун муқаддас ва рамзий аҳамиятга эга. Бироқ тарихга чуқурроқ назар ташласак, Исо туғилиши билан боғлиқ айрим тасаввурлар ва урф-одатлар ундан анча олдин пайдо бўлган эътиқодларда ҳам учрашини кўрамиз. Шулардан бири - қадимги Римда кенг тарқалган Митраизмдир. Митра — илдизлари Эрон ва Ҳинд-Эрон маданиятига бориб тақаладиган илоҳ бўлиб, Рим империяси даврида мустақил диний таълимот сифатида шаклланган. Бу эътиқод асосан аскарлар ва давлат хизматидаги эркаклар орасида машҳур бўлган. Митра нур, адолат ва космик тартиб рамзи сифатида қабул қилинган, у ёвузликка қарши курашувчи ва инсониятни ҳимоя қилувчи қудратли куч сифатида тасвирланган. Тадқиқотчилар эътибор қаратадиган энг қизиқ жиҳатлардан бири - туғилиш санаси билан боғлиқ ўхшашликдир. Митра “енгилмас қуёш” тимсоли билан боғланган ва унинг байрами қишки кун тўхташи атрофида, яъни 25 декабрда нишонланган. Бу сана қоронғулик енгилиб, кунлар узая бошлайдиган, нур қайта ғалаба қозонадиган палла сифатида талқин қилинган. Насронийликда Исо Мавлудининг айнан 24–25 декабрга тўғри келиши эса тарихий жиҳатдан кейинроқ шаклланган анъана ҳисобланади. Илк насроний манбаларда Исо туғилган аниқ сана қайд этилмаган. Рим империясида насронийлик кенг ёйилиб, кейинчалик расмий дин мақомини олгач, мавжуд халқ байрамлари ва рамзлари билан уйғунлик яратиш зарурати пайдо бўлган. Шу жараёнда қишки кун тўхташи билан боғлиқ қадимий байрамлар янги диний мазмун билан тўлдирилган, деб ҳисоблайди тарихчилар. Исо ва Митра ўртасидаги ўхшашликлар фақат сана билан чекланмайди. Иккиси ҳам қутқарувчи образи орқали талқин қилинган. Митра одамларни ёвузлик кучларидан асраб, адолатни тикловчи илоҳ сифатида кўрилган бўлса, насронийликда Исо инсонларни гуноҳдан қутқарувчи, руҳий нажотга бошловчи зот сифатида қабул қилинади. Қадимги дунёда бундай “қутқарувчи” образи кўплаб дин ва мифологияларда мавжуд бўлгани эса бу ўхшашликларни қисман умумий маданий муҳит билан изоҳлайди. Маросимлар масаласида ҳам муайян яқинликлар бор. Митраизмда махфий ибодатлар, умумий таом ейиш маросимлари ва ахлоқий покланиш ғояси муҳим ўрин тутган. Насронийликдаги муқаддас таом маросими, нур ва ҳаёт рамзлари ҳам шу каби маъноларни ифода этади. Бироқ фарқлар ҳам етарлича катта: Митраизм ёпиқ, фақат танланганларга мўлжалланган эътиқод бўлган, насронийлик эса барчага очиқ, оммавий дин сифатида шаклланган. Исо ва Митра ўртасидаги ўхшашликлар кўпроқ қадимги жамиятларда нур, умид, қутқарилиш каби ғоялар умумий маънавий эҳтиёж сифатида мавжуд бўлганини кўрсатади. 24 декабрь эса фақат диний байрам эмас, балки инсон тафаккурида ёруғлик қоронғулик устидан ғалаба қозонади, деган қадимий ишонч қандай авлоддан-авлодга ўтиб келганини эслатувчи сана сифатида ҳам аҳамиятлидир. 👉 ХАБАР БЕРМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ ЁКИ МУРОЖААТ ЙЎЛЛАМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ 💬Telegram |📱Facebook | 🐦Twitter |📱Instagram |📺YouTube

⚡️ВАҚТ МАШИНАСИ: 24 декабрь — СССР қўшинларининг Афғонистонга босқини Қизил имерия парчаланишидан илк нишон эди 1979 йил 24 декабрь куни Совет Иттифоқи қўшинларининг Афғонистонга киритилиши ХХ аср охиридаги энг оғир геосиёсий қарорлардан бири бўлди. Бу воқеа Афғонистон тақдири билан бирга бутун СССР келажагини ҳам ағдар-тўнтар қилди. 1978 йилда Афғонистонда «Савр инқилоби» бўлиб ўтиб, ҳокимиятга Халқ-демократик партияси келди. Аммо партия ичидаги бўлинишлар, мажбурий ислоҳотлар ва диний-анаънавий жамиятнинг қаршилиги мамлакатни фуқаролар уруши жарлигига итариб юборди. 1979 йилга келиб президент Ҳафизулло Амин ўз иттифоқчиларига ҳам ишонмай қолди. Кремлда эса Амин АҚШ томонга оғиб кетиши мумкин, деган қўрқув кучайди. Кремлда қабул қилинган махфий қарор 1979 йил декабрь ойи ўртасида КПСС Сиёсий бюроси раҳбарияти – Брежнев, Андропов, Устинов ва Громико махфий қарор қабул қилишди. Босқин учун расмий баҳона сифатида «дўст Афғонистон ҳукуматининг илтимосига кўра мамлакатда тинчлик ўрнатишга ёрдам кўрсатиш» эди. Шу важ билан 24 декабрь куни Совет ҳаво-десант бўлинмалари Афғонистонга киритила бошлади. Бир неча кундан сўнг, 27 декабрда Кобулда махсус операция ўтказилиб, Ҳафизулло Амин ҳокимиятдан ағдарилди ва ўлдирилди. Унинг ўрнига Москвага содиқ Бабрак Кармал олиб келинди. 10 йиллик урушнинг бошланиши СССР раҳбарияти Афғонистондаги операция қисқа муддатли бўлади, деб ўйлаган эди. Украина босқини бошида ҳам уч кунда Киевни оламиз деган дағдағалар янграганини эсланг. Афғон уруши 10 йилга чўзилди. Ҳеч кимга керакмас бўлган бу урушда 15 мингдан ортиқ совет аскари ҳалок бўлди, юз минглаб афғон тинч аҳолиси қурбон бўлди ва радикал исломий гуруҳлар кучайди. Бу уруш Совет иқтисодиётига улкан зарба берди, халқаро майдонда СССР обрўси сариқ чақага тушди. АҚШ, Ғарб давлатлари ва СССР ўртасидаги «совуқ уруш» янги босқичга чиқди. Интиқонинг ибтидоси 24 декабрь 1979 йилда бошланган Афғонистон уруши Совет Иттифоқи парчаланишига олиб борган асосий омиллардан бири бўлди. Афғонистонни тез фурсатда ишғол қилмоқчи бўлган СССР муқаррар фожтага юз тутди. 👉 ХАБАР БЕРМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ ЁКИ МУРОЖААТ ЙЎЛЛАМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ 💬Telegram |📱Facebook | 🐦Twitter |📱Instagram |📺YouTube

ШИМБУЛОҚДА ҚОЗОҚ ТИЛИНИ БИЛИШНИ ИСТАМАГАН КАФЕ ХОДИМИ ИШДАН БЎШАТИЛДИ Олмаотадаги машҳур «Шимбулоқ» тоғ-курортида жойлашган Gusto кафесида тил масаласи билан боғлиқ йирик можаро келиб чиқди. Ижтимоий тармоқларда тарқалган видеода кафе ходимаси мижозга давлат тилида хизмат кўрсатишдан бош тортгани акс этган. Ходима ўз позициясини қуйидагича тушунтирган: «Мен СССРда туғилганман, қозоқ тилини билишга мажбур эмасман». Бу гаплар қозоғистонлик фойдаланувчиларнинг кескин эътирозига сабаб бўлди. Видео тез фурсатда вируслашиб, жамоатчилик ўртасида катта муҳокамаларга йўл очди. Бир сутка ичида кафенинг Instagram саҳифасида 30 мингдан ортиқ норозилик изоҳлари қолдирилди. Кафе раҳбарияти вазиятга тезкор муносабат билдириб, ушбу ходима билан меҳнат шартномаси бекор қилинганини маълум қилди. Муассаса ўз мижозларидан узр сўраб, давлат тилига ва миллий қадриятларга ҳурмат билан ёндашишини таъкидлади. 👉 ХАБАР БЕРМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ ЁКИ МУРОЖААТ ЙЎЛЛАМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ 💬Telegram |📱Facebook | 🐦Twitter |📱Instagram |📺YouTube

⚡️СТАНДАРТЛАШ ТИЗИМИДАГИ ИНҚИРОЗ Глобаллашув, рақамлашув ва эркин бозор шароитида стандартлаш тизими ҳар бир давлат учун стратегик аҳамиятга эга. Сифат, хавфсизлик ва рақобатбардошлик айнан стандартлар орқали таъминланади. Бироқ Ўзбекистонда стандартлар билан шуғулланувчи ваколатли орган — Стандартлар агентлиги кўп жиҳатдан замон талабларига мос эмас. Аввало, агентлик фаолиятидаги асосий камчилик — бюрократик ёндашувнинг устунлигидир. Тизим эскича ва ёпиқ ишлайди. Стандартлар ишлаб чиқиш ва жорий этиш жараёнлари ҳаддан ташқари секин, камига ортиқча қоғозбозлик мавжуд. Бизнес ва ишлаб чиқарувчилар учун стандартлар кўп ҳолларда шунчаки тўсиқ вазифасини ўтаб келмоқда. Айниқса, кичик ва ўрта тадбиркорлик субъектлари стандарт талабларининг ноаниқлиги, бу талаблар турли ҳудудларда турлича талқин қилинишига дуч келмоқда. Мамлакатдаги мавжуд стандартларнинг катта қисми халқаро стандартлар билан уйғун эмас. ISO, IEC каби нуфузли халқаро тизимлар билан интеграция деярли йўқ. Натижада маҳаллий маҳсулотларни ташқи бозорга олиб чиқиш қийинлашади, маҳсулотлар халқаро талабларга жавоб бермайди. Бу эса мамлакат экспорт салоҳиятига салбий таъсир кўрсатяпти. Стандартлар агентлиги ходимларининг малакаси масаласида ҳам жиддий муаммолар мавжуд. Замонавий стандартлаш техник билим билан бирга иқтисод, инновация, маркетинг, рақамли технологиялар ва халқаро тажрибага таянишни талаб қилади. Соҳа ходимлари эса ўз устида етарлича ишламайди. Малака ошириш тизимининг самарасизлиги ва халқаро тажриба алмашувининг сустлиги аҳволни янада оғирлаштиради. Маош масаласи эса алоҳида муаммо. Стандартлар агентлиги ходимларининг иш ҳақи ўртача 3 миллион сўм атрофида. Бу чойчақага иқтидорли ва билимли кадр қайрилиб ҳам қарамаслиги тайин. Ишлаб юрган мутахассислар эса ташаббуссиз, инерт, масъулиятдан қочиб фақат қоғоз учун ишлашади. Агар Стандартлар агентлиги ҳақиқатан ҳам иқтисодиёт драйверига айланиши шарт бўлса, унинг институционал мустақиллиги, кадрлар салоҳияти, молиявий таъминоти ва халқаро интеграцияси жиддий қайта кўриб чиқиш зарур. Агентлик чуқур ва тизимли ислоҳотларга муҳтож. Замон ва глобал бозор ҳеч кимни кутиб турмайди. 👉 ХАБАР БЕРМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ ЁКИ МУРОЖААТ ЙЎЛЛАМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ 💬Telegram |📱Facebook | 🐦Twitter |📱Instagram |📺YouTube