⚡️ОМОНАТ КИБЕРХАВФСИЗЛИК: МУАММОЛАР ОРТИБ БОРАЁТИР
Сўнгги йилларда Ўзбекистонда киберхавфсизлик билан боғлиқ жиноятлар сони ва унинг оқибатидаги моддий зарар ортиб бормоқда. Ички ишлар вазирлиги тақдим этган маълумотларга кўра, сўнгги беш йилда кибержиноятлар 68 баробар кўпайган. Хусусан, 2019 йилда 863 та кибержиноят қайд этилган бўлса, 2024 йилда бу сон 58 800 га етди.
2024 да умумий жиноятлар сони 132 298 тани ташкил этган ва бир неча йил ичида жиноят сони ҳар 10 минг аҳолига 28.3 дан 35.6 га кўпайди. 2024 йилда содир этилган жиноятларнинг тахминан 44.4 фоизи яъни қарийб ярмини кибержиноят ташкил этмоқда.
Кибержиноятлар асосан банк карта ва онлайн тўлов тизимлари орқали амалга оширилган. Бу тахминан 98 фоизни ташкил этса, 60 фоиз жиноятларда зарарли ҳаволалар (malicious links) ёки программалар орқали қурилма (карта) контролини қўлга киритиш, 16 фоиз SMS-кодларни ноқонуний олиш, карта ёки мобиль иловадаги маблағларга яширинча кириш, онлайн кредит олиш, онлайн савдо платформаси (marketplace) орқали фирибгарлик ва алдамчи тижорат сайтлари орқали ўғрилик қилиш ҳолатлари кўпаймоқда
Шу фонда Ўзбекистоннинг ҳатто расмий веб-ресурслари, ахборот тизимлари ҳимояси етарли даражада таъминланмаган.
Киберхавфсизлик ва электрон хавфсизлик маданияти бўйича жамоатчилик атрофлича билимга эга эмас. Кибер жиноятлардан Ўзбекистон фуқаролари жабр кўрмаслиги ҳақида ҳеч ким кафолат бермайди. Аммо энг кўп учраётган шу кибер ҳужумлардан суғурталаш бўйича ҳукумат томонидан зарурий чора ҳам кўрилмаган.
Тўлов тизимлари, банклар ва молиявий тизимлар маълумотлар, мижозларни ҳимоя қилолмаяпти. Республика миқёсида ҳукумат ва масъул ташкилотлар томонидан чоралар кўрилмоқда албатта.
Масалан, ахборот технологиялари соҳасидаги жиноятлар учун жавобгарлик кучайтирилмоқда. Бу борада медиа контентлар яратилиб ОАВ ва ижтимоий тармоқлар орқали тарқатиляпти. Аммо бу чоралар соҳадаги муаммоларни камайтирмади. Аҳоли етарли даражада огоҳ эмас. Биз шубҳа қилишни, SMS-кодларни сир тутишни, шубҳали сайт ва иловалардан ўзини чеклашни “кибер одоб” деб қабул қилишни тушунишимиз ва бу бўйича барча йўл-йўриқларни билишимиз керак. Акс ҳолда, жиноятчи учун осон ўлжа бўлиб қолаверамиз.
👉 ХАБАР БЕРМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ ЁКИ МУРОЖААТ ЙЎЛЛАМОҚЧИ БЎЛСАНГИЗ
💬Telegram |📱Facebook |
🐦Twitter |📱Instagram |📺YouTube