"Европа Россия олдида заифлигича қолмоқда"
Франция халқаро муносабатлар институти (IFRI) Россия билан кенг кўламли можаро юз берган тақдирда Европа заиф аҳволда қолиши ҳақида огоҳлантирувчи тадқиқот эълон қилди. Ҳисобот муаллифлари – тарихчи Дмитрий Миник, Россия сиёсати бўйича мутахассис Татяна Кастуева-Жан ва тадқиқотчи Пол Морис – Москванинг ўт очиш қудрати, сон жиҳатдан устунлиги ва сафарбарлик имкониятлари бўйича Европадан ўзиб кетаётганини, Европа эса ҳамон АҚШга қарам эканлигини таъкидлашмоқда.
Дмитрий Миникнинг айтишича, автократик тизим Россияга оғир йўқотишларга бардош бериш ва узоқ муддатли урушни давом эттириш имконини бермоқда. Мамлакат иқтисодиётни қисман сафарбар қилишга ва "Искандер" ҳамда Х-101 ракеталарини ишлаб чиқаришни кўпайтиришга эришди, бироқ зирҳли техника ишлаб чиқаришда қийинчиликларга дуч келмоқда. Экспертнинг фикрича, Европа кучлар мувозанатини тиклаш учун ҳаво, денгиз ва космосдаги устунликларидан фойдаланиши лозим.
Пол Мориснинг таъкидлашича, уч ярим йил давомида Европа мудофаа саноати уруш воқелигига тўлиқ мослаша олмади. Ҳамкорликнинг янги шакллари (E5, "Веймар + Болтиқбўйи") яратилганига қарамай, НАТО доирасида АҚШга қарамлик ҳамон долзарблигича қолмоқда.
Агар Украинанинг қаршилиги ёки иттифоқчиларнинг бирдамлиги сусайса, Европанинг Россия билан тўғридан-тўғри тўқнашуви хавфи ортади. Миникнинг фикрича, Путин Киевни Ғарбдан ажратиб қўйишга ва Европани бўлиб ташлаш учун Дональд Трамп шахсидан фойдаланишга интилмоқда. Болтиқбўйи давлатлари Альянснинг энг заиф нуқтаси ҳисобланади: у ердаги НАТО кучлари чекланган ва кенг кўламли босқинни қайтаришга қодир эмас.
IFRI экспертлари Кремль кейинги ҳаракатлар унинг сиёсий барқарорлигига таҳдид солишига ишонч ҳосил қилмагунча тўхтамаслигини таъкидлашмоқда.
"Путин бу урушни ҳудудлар учун эмас, балки Украинани бўйсундириш ва Европа хавфсизлиги тизимини қайта кўриб чиқиш учун бошлади," – дейди Миник.
Асосий таҳдид – кенг кўламли босқин ёки ядровий зарба эмас, балки гибрид қарама-қаршиликнинг кучайишидир: қўпорувчилик, киберҳужумлар, дезинформация ва хусусий ҳарбий компаниялар иштирокидаги операциялар. Миникнинг фикрича, Россия классик урушни "четлаб ўтиш" концепциясини ишлаб чиқмоқда, яъni ҳал қилувчи зарбани тайёрлаш учун билвосита воситалардан фойдаланмоқда.
Экспертларнинг фикрича, Путин риторикаси эски империяча онгдан озиқланади: Москва Шарқий Европада ўз таъсирини сақлаб қолишга интилади ва ўзини "куч" деб ҳисоблайди. Кастуева-Жаннинг қўшимча қилишича, Россиянинг ўзида Кремль мафкураси эклектик (аралаш): баъзилар учун уруш – "рус дунёси"ни ҳимоя қилиш, бошқалар учун – НАТОга қарши туриш ёки "анъанавий қадриятлар" учун курашдир.
"СССР парчаланганидан сўнг россияликлар Европадагидек яшашни орзу қилишган, энди эса ўз йўлларидан боришни хоҳлашмоқда – эҳтимол, Ғарб билан келишган ҳолда, аммо унинг қадриятларини қабул қилмасдан," – дея хулоса қилади Кастуева-Жан.
Миник сўзини якунлар экан, Ғарбнинг асосий хатоси – Россиянинг қатъиятини етарлича баҳоламасликдир, деб таъкидлади.
📱 Каналга обуна бўлинг: @gayratkhodjasaydaliev