АҚШнинг янги Миллий хавфсизлик стратегияси: «Европа таназзул ёқасида, Россия билан эса келишиш керак»
АҚШ президенти Дональд Трамп маъмурияти мамлакатнинг янги Миллий хавфсизлик стратегиясини эълон қилди. Ҳужжатда Вашингтоннинг геосиёсий устуворликлари тубдан ўзгаргани акс этган: эндиликда асосий мақсад – Россия билан муносабатларни «барқарорлаштириш» бўлса, Европа «чуқур цивилизацион инқироз»га юз тутаётган, ўзлигини йўқотаётган қитъа сифатида тасвирланади.
«Европанинг ўзлигини йўқотиши». Стратегияда Европадаги ҳозирги тенденциялар «ўта хавфли» деб баҳоланади. Ҳужжат муаллифларининг фикрича, демографик ўзгаришлар, назоратсиз миграция ва сиёсий беқарорлик сабабли Европа давлатлари бир неча ўн йил ичида «цивилизацион йўқолиш» хавфига дуч келиши мумкин. Хусусан, миграция сиёсати қитъанинг демографик таркибини тубдан ўзгартираётгани, бунинг оқибатида НАТОнинг айрим аъзолари «асосан европалик бўлмаган аҳолига эга давлатларга» айланиб қолиш эҳтимоли мавжудлиги таъкидланади. Вашингтон бундай шароитда ушбу давлатларнинг НАТО ва АҚШ билан муносабати қанчалик ўзгаришини «очиқ савол» сифатида қолдирган.
Брюсселга танқид ва «ўнглар»га хайрихоҳлик. Янги стратегия Европанинг амалдаги сиёсий йўналишини «ўзини-ўзи емирувчи» деб атайди. Вашингтон Европа ҳукуматларини «демократик жараёнларни бузиш», сиёсий мухолифат ва сўз эркинлигини чеклаш, шунингдек, миллий суверенитетга путур етказишда айблайди. Европа Иттифоқи тузилмаси эса «миллий қарор қабул қилиш тизимини вайрон қилувчи кўп томонлама бюрократия» сифатида кескин танқид остига олинган. Аксинча, миграцияга қарши чиқаётган ва Брюссел сиёсатига скептик муносабатда бўлган сиёсий кучларнинг ўсиши ҳужжатда «ижобий ҳодиса» сифатида баҳоланган.
Украина ва Россия масаласи. Ҳужжатда Вашингтон ва Европанинг Украина бўйича қарашлари ўртасидаги жарлик яққол намоён бўлади. Стратегия Европанинг Киевга кўрсатаётган ёрдамини «эҳтиётсиз ва реалликдан узоқ» деб атайди. Европа етакчилари «урушни тўхтатиш бўйича реалистик тасаввурга эга эмас»лиги, кўплаб ҳукуматлар эса шунчаки «беқарор озчилик коалициялари» экани қайд этилган.
АҚШнинг асосий стратегик манфаати сифатида «урушни имкон қадар тезроқ тугатиш, эскалация хавфини пасайтириш ва Россия билан стратегик барқарорликка қайтиш» белгиланган. Бу шуни англатадики, АҚШ Европанинг «Россияни тўлиқ мағлуб этиш» режасидан воз кечиб, Москва билан прагматик келишувга интилмоқда.
Этник ва маданий омиллар. Янги стратегиянинг энг ноодатий жиҳати – этник ва маданий омилларнинг очиқчасига тилга олинишидир. Трамп маъмуриятининг ички сиёсатидаги «Американи сақлаб қолиш» риторикаси ташқи сиёсатга ҳам кўчган. Ҳужжатда оммавий миграция «умумий Ғарб цивилизацияси учун таҳдид» сифатида кўрсатилган, қочқинлар квотасини камайтириш ва Европа маданиятини сақлаб қолиш зарурлиги уқтирилган. АҚШ Европани ҳамон стратегик ва маданий жиҳатдан муҳим ҳамкор деб билса-да, эндиликда бу ҳамкорлик «қадриятлар» (демократия) эмас, балки кўпроқ «цивилизацион» (этник ва маданий мерос) асосга қурилмоқда.
📱 Каналга обуна бўлинг: @gayratkhodjasaydaliev